(Nie)bezpiecznie w kopalniach
Mamy XXI wiek. Ciągle mówi się o coraz większych pieniądzach przeznaczanych na bezpieczeństwo pracy w kopalniach. Mimo tego, nie jest tak dobrze. Świadczą o tym statystyki wypadkowości, które potwierdzają wciąż rosnące liczby. A co za tym idzie również dramat tysięcy górniczych rodzin, które tracą bliską osobę lub ją okaleczają. Niestety, potwierdza to najnowszy raport Wyższego Urzędu Górniczego: ilość wypadków w polskim górnictwie wzrasta.
W latach 2015–2019 w polskim górnictwie zaistniały ogółem 10 753 wypadki, z czego 78,9% stanowiły wypadki w kopalniach węgla kamiennego, 15,9% w kopalniach rud miedzi, 2,4% w kopalniach odkrywkowych, 1,4% w kopalniach otworowych i przedsiębiorstwach wykonujących roboty geologiczne. Analiza wypadkowości wskazuje, że po spadku w latach 2015–2016, kiedy liczba wypadków zaistniałych w 2015 r. spadła z 2158 do 2074 wypadków w 2016 r., w kolejnych latach zaobserwowano coroczny wzrost tej liczby ogółem: 2078 wypadków w 2017 r., 2117 w 2018 r., do 2326 w 2019 r. Największy udział w wypadkowości ogółem w górnictwie stanowiły wypadki zaistniałe w górnictwie węgla kamiennego.
Analiza tej statystyki, jak raportuje Wyższy Urząd Górniczy, wskazuje również na to, że suma wypadków śmiertelnych i ciężkich utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Zaś ogromny wpływ na wypadkowość śmiertelną i ciężką miały wypadki zbiorowe zaistniałe w następstwie tąpnięć:
- w 2016 r. w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, wskutek tąpnięcia zaistniał wypadek zbiorowy, w wyniku którego 8 pracowników uległo wypadkom śmiertelnym a 21 lekkim;
- w 2018 r. w JSW S.A. KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” Ruch „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju, wskutek tąpnięcia zaistniał wypadek zbiorowy, w wyniku którego 5 pracowników uległo wypadkom śmiertelnym a 4 lekkim.
W 2019 roku w górnictwie odnotowano wzrost wypadkowości ogółem i śmiertelnej, natomiast spadek wypadkowości ciężkiej. W porównaniu do 2018 roku liczba wypadków ogółem wzrosła o 9,9% (2 326 wypadków ogółem zaistniałych w 2019 roku wobec 2 117 w 2018 roku) a wypadków śmiertelnych wzrosła o 9,5% ( 23 wypadki śmiertelne zaistniałe w 2019 roku wobec 21 w 2018 roku). W wypadowości ciężkiej liczba wypadków spadła o 26,7% (11 wypadków ciężkich zaistniałych w 2019r. wobec 15 w 2018 roku).
W ubiegłym roku odnotowano wzrost wypadków z udziałem pracowników podmiotów wykonujących w zakresie swej działalności zawodowej czynności powierzone im w ruchu zakładu górniczego albo zakładu, tj. o 10,2% więcej niż w 2018 r., kiedy zaistniało ich 432 wobec 476 w 2019r. Na wzrost ten wpłynął wzrost o 18,8% liczby wypadków tej grupy pracowników w kopalniach węgla kamiennego, z 314 wypadków zaistniałych w 2018 r. do 373 w 2019 r. W kopalniach rud miedzi w tej grupie pracowników odnotowano spadek o 13,7% liczby wypadków, ze 102 zaistniałych w 2018 r. do 88 w 2019 r.
W 2019 r. spośród 34 wypadków śmiertelnych i ciężkich odnotowanych w polskim górnictwie, 9 wypadków (26,5%) zaistniało z przyczyn naturalnych (na skutek tąpnięć oraz odprężeń), natomiast 25 wypadków (73,5%) zaistniało z powodu błędów ludzkich, nieprzestrzegania podstawowych zasad i przepisów bhp, w tym 20 wypadków (58,8%) było następstwem niewłaściwej eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych.
W górnictwie węgla kamiennego w ubiegłym roku nastąpił wzrost wypadkowości ogólnej i śmiertelnej, natomiast w wypadkowości ciężkiej odnotowano spadek, w porównaniu do 2018 r. W 2019 r. liczba wypadków ogółem wzrosła o 12,6% (z 1 686 wypadków w 2018 r. do 1 899 wypadków w 2019 r.), a wypadków śmiertelnych wzrosła o 1 wypadek (z 15 wypadków w 2018 r. do 16 wypadków w 2019 r.), natomiast liczba wypadków ciężkich zmniejszyła się o 3 wypadki (z 11 wypadków w 2018 r. do 8 wypadków w 2019 r.) w porównaniu do 2018 roku.
W 2019 r. w górnictwie węgla kamiennego na 24 wypadki śmiertelne i ciężkie 6 (25%) wypadków (5 śmiertelnych i 1 ciężki) zaistniało wskutek tąpnięć i odprężeń, natomiast 14 (58,3%) wypadków (8 śmiertelnych i 6 ciężkich) było następstwem niewłaściwej eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych. W pozostałych przypadkach przyczynami wypadków było:
- przebywanie w atmosferze niezdatnej do oddychania – 2 wypadki śmiertelne;
- oberwanie się skał ze stropu i ociosu − 1 wypadek śmiertelny, 1 ciężki.
W 2019 r. odnotowano wzrost:
- wskaźnika częstości wypadków śmiertelnych na 1 mln ton wydobytego węgla w kopalniach węgla kamiennego dla załogi własnej i firm usługowych z 0,24 w 2018 r. do 0,26 w 2019 r.;
- wskaźnika częstości wypadków śmiertelnych na 1000 osób załogi własnej i firm usługowych w kopalniach węgla kamiennego z 0,14 w 2018 r. do 0,15 w 2019 r.
W czynnych kopalniach węgla kamiennego w 2019 r., w porównaniu do 2018 r., największy spadek wskaźnika wypadkowości ogółem na 1000 zatrudnionych zaobserwowano w:
- Zakładzie Górniczym SILTECH Sp. z o.o. − spadek o 100,0% (z 26,1 do 0,0);
- JSW S.A. KWK „Budryk” − spadek o 18,5% (z 16,8 do 13,7);
- JSW S.A. KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” − spadek o 17,8% (z 10,7 do 8,8);
- Węglokoks Kraj Sp. z o.o. KWK „Bobrek-Piekary” − spadek o 11,5% (z 18,3 do 16,2);
- PGG S.A. Oddział KWK Sośnica − spadek o 10,1% (z 16,8 do 15,1).
Z kolei największy wzrost wskaźnika wypadków ogółem na 1000 zatrudnionych w 2019 r., w stosunku do roku 2018, odnotowano w:
- Zakładzie Górniczym Eko-Plus Sp. z o.o. – wzrost o 77,2% (z 18,0 do 31,9);
- PGG S.A. Oddział KWK Wujek − wzrost o 74,2% (z 13,2 do 23,0);
- JSW S.A. KWK „Knurów-Szczygłowice” − wzrost o 54,6% (z 9,7 do 15,0);
- PGG S.A. Oddział KWK Ruda Ruch Halemba − wzrost o 49,1% (z 22,8 do 34,0);
- PGG S.A. Oddział KWK Ruda Ruch Bielszowice − wzrost o 43,7% (z 23,8 do 34,2).
Najwyższy wskaźnik wypadkowości ogółem na 1000 zatrudnionych w latach 2015–2019 zarejestrowano w LW „Bogdanka” S.A. (26,8), natomiast najniższy w PGG S.A. Oddział KWK ROW Ruch Marcel (8,1). Przy wyznaczeniu wskaźnika uwzględniono sumę wypadków ogółem, zaistniałych w latach 2015–2019 oraz sumę zatrudnionych w zakładach górniczych ww. okresie czasu. W zestawieniu WUG-u nie ujęto kopalń węgla kamiennego będących w stanie likwidacji oraz kopalni KWK „Brzeszcze”, której część od maja 2015 r. znalazła się w strukturach Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. (jako KWK „Brzeszcze-Wschód”), a od 2016 r. w strukturach TAURON Wydobycie S.A. (jako ZG Brzeszcze).
W górnictwie rud miedzi wypadkowość ogólna i ciężka w 2019 r. pozostała na tym samym poziomie jak w 2018 r., tj. 327 wypadków ogółem i 2 wypadki ciężkie. Nastąpił wzrost wypadkowości śmiertelnej z 1 wypadku w 2018 r. do 5 wypadków 2019 r. W górnictwie rud miedzi w 2019 r. na 7 wypadków śmiertelnych i ciężkich 3 wypadki (1 śmiertelny i 2 ciężkie) zaistniały wskutek tąpnięć i odprężeń, 1 wypadek śmiertelny zaistniał wskutek opadu brył skalnych, natomiast 3 wypadki (3 śmiertelne) były następstwem niewłaściwej eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych.
W 2019 r. spadek wypadkowości ogółem, w porównaniu do roku 2018, odnotowano w KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Lubin”, gdzie liczba wypadków zmniejszyła się o 38,3% (z 81 do 50).
Wzrost wypadkowości w 2019 r. wystąpił w KGHM Polska Miedź S.A:
- O/ZG „Polkowice-Sieroszowice”, gdzie liczba wypadków wzrosła o 24,4% (z 90 do 112);
- O/ZG „Rudna”, gdzie liczba wypadków wzrosła o 5,8% (ze 156 do 165).
W pozostałych kopalniach podziemnych w latach 2018–2019 nie odnotowano wypadków śmiertelnych i ciężkich.
Zaobserwowano wzrost wypadkowości ogólnej w kopalniach soli: z 6 wypadków w 2018 r. do 17 wypadków w 2019 r.
W górnictwie węgla brunatnego w 2018 i 2019 r. nie odnotowano wypadków śmiertelnych i ciężkich. Nastąpił wzrost wypadkowości ogólnej z 30 wypadków w 2018 r. do 32 w 2019 r.
W górnictwie odkrywkowym (z wyłączeniem kopalń węgla brunatnego) w 2019 roku odnotowano 2 wypadki śmiertelne wobec 5 wypadków śmiertelnych w 2018 r. W 2019 r. nie odnotowano wypadków ciężkich (w 2018 r. były 2 takie wypadki). Wypadkowość ogólna spadła z 19 wypadków w 2018 r. do 14 wypadków w 2019 r.
Przyczynami wypadków śmiertelnych w 2019 r. w górnictwie odkrywkowym było:
- osunięcie się materiału skalnego wraz z nadkładem – 1 wypadek śmiertelny;
- przewrócenie koparki i wypełnienie kabiny sypkim materiałem – 1 wypadek śmiertelny.
W górnictwie otworowym oraz przy robotach geologicznych w 2019 r. odnotowano 1 wypadek ciężki, natomiast wypadkowość ogólna spadła z 40 wypadków w 2018 r. do 29 wypadków w 2019 r. Przyczyną wypadku ciężkiego było pochwycenie dłoni przez pozostający w ruchu pas napędowy wiertnicy.