Obyło się bez zwolnień

Mimo wygaszenia wydobycia piasku podsadzkowego w Kopalni Piasku Szczakowa (DB Cargo Polska) w Jaworznie udało się uniknąć zwolnień. Cały proces trwał kilka lat. Część załogi przeszła na emerytury, część skorzystała ze specjalnego programu osłonowego, a część została skierowana do obsługi innych działów w firmie.

Wraz z likwidacją kopalń trwająca od wielu lat w całym kraju, również Kopalnia Piasku Szczakowa, należąca do DB Cargo Polska, powoli wygaszała wydobycie piasku podsadzkowego. Niestety zapotrzebowanie na piasek podsadzkowy skończyło się. Obecnie działające kopalnie zrezygnowały z tego surowca. W efekcie rynek na ten asortyment przestał istnieć. Stąd największa kiedyś w Europie kopalnia piasku podsadzkowego Szczakowa, działająca od 1954, również wygasiła wydobycie tego surowca. I de facto przestała wydobywać piasek podsadzkowy. Na szczęście udało się obyć bez zwolnień. Kilkadziesiąt osób w przeciągu ostatnich kliku lat skorzystało ze specjalnego programu jednorazówek, część poszła na emerytury, inni zostali przeniesieni na inne stanowiska pracy – mówi „Górnikowi” Robert Sobieraj przewodniczący ZZG w Polsce w DB Cargo Polska. Na części górniczej zostało już  tylko ok. 40 osób. W latach świetności kopalnia zatrudniała ponad 2 tysiące pracowników. - Udało się nam wspólnie z pracodawcą przy jak najmniejszej szkodzie dla pracowników pokonać  rynkowe trudności związane z brakiem chętnych na piasek podsadzkowy. Staraliśmy się, by zatrudnieni w jak najmniejszym stopniu odczuli skutki negatywnej sytuacji rynkowej – wyjaśnia przewodniczący Sobieraj.

Spośród ok. 2800 osób załogi obecnie tylko 40 z nich pracuje w części wydobywczej, reszta to obsługa taboru  kolejowego, infrastruktura i utrzymanie kolei.

DB Cargo Polska S.A. powstała w 2009 roku, w wyniku przejęcia i połączenia małych oraz średnich firm, głównie z sektora usług przewozu węgla. Jeszcze do maja 2016 roku oficjalna nazwa spółki brzmiała DB Schenker Rail Polska, obecnie jest to DB Cargo Polska.

DB Cargo Polska S.A. jest częścią towarowego przewoźnika kolejowego w Europie DB Cargo AG, łączącego spółki kolejowych przewozów towarowych, należące do Deutsche Bahn - jednej z największych grup logistycznych na świecie. Firma oferuje usługi spedycyjno-przewozowe w tranzycie, eksporcie i imporcie, zarówno do i z krajów Wspólnoty Niepodległych Państw (Rosja, Białoruś), krajów bałtyckich oraz innych części Europy.

… z historii Kopalni Piasku Szczakowa

Piaskownię Szczakowa utworzono 1 lipca 1954r.  Zakład mieścił się na terenie tzw. Pola I, znajdującego się na północ od linii kolejowej Kraków - Katowice. Powstanie zakładu miało ścisły związek z tym, że po drugiej wojnie światowej w kopalniach węgla kamiennego rozpowszechnił się system eksploatacji oparty na tzw. podsadzce płynnej, który wymagał użycia piasku. Od początku istnienia zakład bardzo dynamicznie zwiększał produkcję. Po niespełna sześciu latach istnienia, w 1960 roku, wydobył 10.390 tys.m3 piasku podsadzkowego i 158 tys. m3 piasku budowlanego. Urobek odstawiano wagonami, które były podstawiane do miejsca eksploatacji na torach przesuwnych, przemieszczanych wraz z postępem robót. Równolegle z prowadzeniem działalności produkcyjnej zakład rozbudowywał sieć torów kolejowych do przewozu piasku.  Pod koniec lat pięćdziesiątych kopalnia zatrudniała 1338 osób. W latach sześćdziesiątych do obszaru eksploatacyjnego kopalni włączono nowe Pola. Produkcja znacznie wzrosła i w 1969 roku osiągnęła 20.887 tys.m3 piasku podsadzkowego oraz 248 tys. m3 piasku budowlanego.

Produkcja rosła, bo zakład miał coraz większą liczbę urządzeń eksploatacyjnych. Dysponował 8 koparkami wielonaczyniowymi, 7 koparkami jednonaczyniowymi oraz 8 spycharkami. Powstawały nowe linie kolei piaskowej oraz taboru służącego do przewozu urobku. Zakład dysponował 43 lokomotywami parowymi, 19 lokomotywami elektrycznymi i 4 lokomotywami spalinowymi. Rozwijało się też zaplecze techniczne - powstała hala elektrowozowni Jęzor Centralny (1961 rok) i hala remontu koparek (1962 rok). W latach sześćdziesiątych zwiększył się stan zatrudnienia o ponad 2 tys. pracowników. Poprawiły się też warunki socjalne załogi – powstały budynki szatni i łaźni, wybudowano przychodnię lekarską. Istotnym wydarzeniem była również zmiana nazwy przedsiębiorstwa na Kopalnia Piasku Podsadzkowego Szczakowa (1964 rok). Na początku lat siedemdziesiątych zakład osiągnął najwyższe wyniki produkcyjne w swej historii, wydobywając ogółem ponad 22.200 tys. m3 piasku. Zmieniła się struktura produkcji - nastąpił spadek wydobycia piasku podsadzkowego do poziomu 17.800 tys. m3, wzrosło wydobycie piasku budowlanego do 1.549 tys. m3. Zaczęto wydobywać piasek formierski. Pod koniec lat siedemdziesiątych wydobyto 250 tys. m3 tego surowca. Było coraz więcej urządzeń eksploatacyjnych.

Lata 1980 - 1990 to gwałtowny spadek wydobycia piasku podsadzkowego: 16.021 tys. m3 -1980 rok, 9.097 tys.m3 -1990 rok. Są dwie przyczyny tego stanu rzeczy. Pierwsza to zaniechanie przez wiele kopalń węgla stosowania podsadzki płynnej z powodu dużych kosztów. Druga zaś to kryzys górnictwa węglowego i początek procesu likwidacji kopalń. Zakład w tym czasie rozwijał innego rodzaju produkcję - w 1989 roku wydobył 2.611 tys. m3 piasku budowlanego oraz 272 tys. m3 piasku formierskiego.

Ostatnie 10 lat XX wieku to dla zakładu czas wielu zmian formalnych oraz walka o przetrwanie. Zmiany gospodarcze w kraju i reguły wolnego rynku postawiły przed zakładem wiele poważnych wyzwań.  Produkcja zakładu nadal się zmniejszała. Działo się tak dlatego, że produkowano głównie piasek podsadzkowy, którego odbiorcą było górnictwo węglowe. Zważywszy na pogarszającą się sytuację ekonomiczną górnictwa w tych latach, łatwo się domyślić, jak trudne było położenie Kopalni Piasku Szczakowa. Dlatego też podjęto wiele działań mających na celu ratowanie zakładu. Wymienić tu należy starania o zwiększenie produkcji i sprzedaży piasku budowlanego i piasku formierskiego. Od 1993 roku w wybudowanym Zakładzie Przeróbki Piasku Formierskiego produkowano piasek formierski uszlachetniony. Zakład podjął się też produkcji betonów towarowych. Innym ważnym źródłem dochodu stały się usługi związane z przewozem mas towarowych - głównie węgla (zakład dysponował dużym taborem przewozowym).

Stanisław Proksa „Dzieje przemysłu”

Piotr Kowalski