Ochrona przedemerytalna
Czy ochrona przedemerytalna pracowników, określona w art. 39 Kodeksu pracy, obejmuje również górników?
Zgodnie z treścią art. 39 Kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
O zaliczeniu pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury, do grupy pracowników szczególnie chronionych decyduje data, w której zostały spełnione wszystkie wymagania wymienione we skazanym wyżej art. 39 k.p. Należy podkreślić, że przesłanki nabycia prawa do emerytury ocenia się z punktu widzenia przepisów prawnych, które obejmują danego pracownika.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2012 r. sygn. akt I PK 145/2012, zakaz wypowiadania stosunku pracy ma wymiar indywidualny i odnosi się do wieku umożliwiającego konkretnemu pracownikowi uzyskanie prawa do emerytury. Zatrudniony osiąga przewidziany wiek tylko jeden raz, a tym samym ochrona nie może być ruchoma.
Sąd Najwyższy, w wyroku z 28 marca 2002 r., sygn. akt I PKN 141/2001, stwierdził, że przewidziana w art. 39 k.p. ochrona dotyczy ustawowej gwarancji trwałości zatrudnienia i pewności pozyskiwania środków utrzymania w ramach pracowniczego stosunku pracy w przedemerytalnym okresie potencjalnie zmniejszonych szans na znalezienie nowego zatrudnienia, jeżeli kontynuowane zatrudnienie umożliwia pracownikowi uzyskanie uprawnień emerytalnych.
Zgodnie z art. 50 a ust. 1, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
- ukończył 55 lat życia;
- ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;
- nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Zgodnie z art. 50 a ust. 2, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.
Zgodnie z art. 50 e, prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat.
Ochrona z art. 39 k.p. nie przysługuje w przypadku, gdy prawo do emerytury nie jest związane z osiągnięciem określonego wieku, ale wyłącznie z wypracowaniem stażu ubezpieczeniowego uprawniającego do emerytury.
Pojęcie „wieku emerytalnego” występuje w art. 50 a ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i dla górników wynosi 50 i 55 lat. Przy czym prawo do emerytury uzależnione będzie od okresu pracy górniczej. Jako że zakaz wypowiadania stosunku pracy ma wymiar indywidualny i odnosi się do wieku umożliwiającego konkretnemu pracownikowi uzyskanie prawa do emerytury, koniecznym będzie indywidulane ustalenie dla każdego pracownika – górnika jego wieku emerytalnego. Możliwe zatem będzie objęcie ochroną z art. 39 k.p. górnika, który ukończył 46 lat lub 51 lat, pod warunkiem, że w wieku 50 lat lub 55 lat uzyska on prawo do emerytur, tj. będzie miał odpowiedni okres pracy górniczej.