Prawo do strajku
Prawo do strajku stanowi jedną z wolności związkowych gwarantowanych w art. 59 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jest ściśle powiązane z zasadą wolności koalicji związkowej. Jest zarazem środkiem realizacji innych wolności związkowych (K.W. Baran, Wolności związkowe i ich gwarancje w systemie ustawodawstwa polskiego, Bydgoszcz–Kraków 2001, s. 135).
Prawo do strajku jest następstwem chronionego przez Konwencję Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 87 dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych prawa do organizowania się. Zgodnie ze stanowiskiem Komitetu Wolności Związkowych Rady Administracyjnej Międzynarodowego Biura Pracy prawo do strajku jest jednym z podstawowych środków, za pomocą którego, pracownicy i ich organizacje mogą działać na rzecz swoich interesów ekonomicznych i społecznych oraz bronić ich. Ww. Komitet uważa prawo do strajku za fundamentalne prawo pracowników i ich organizacji.
Art. 19 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych przewiduje liczne ograniczenia prawa do strajku, nakreślając katalog podmiotów, w których strajk jest niedopuszczalny. Godzi się zaakcentować, iż tegoż prawa nie mają m.in. wszyscy pracownicy zatrudnieni w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej. Trudno jest znaleźć ratio pozbawienia tak istotnego z punktu widzenia działalności związkowej uprawnienia dla tak szerokiego katalogu pracowników.
Inne z przepisów ww. ustawy stanowią, iż niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa, a przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu strajku podmiot reprezentujący interesy pracowników powinien wziąć pod uwagę współmierność żądań do strat związanych ze strajkiem. Tak szerokie i nieprecyzyjne podejście do fundamentalnego uprawnienia związkowego budzi w praktyce szereg wątpliwości interpretacyjnych.
W ostatnim czasie można było zaobserwować tendencje zmierzające do rozszerzenia grup pracowników objętych zakazem strajku, znalazły one wyraz w negatywnie opiniowanych przez OPZZ projektach aktów prawnych.
Kolejną istotną kwestią jest konieczność zagwarantowania prawa do prowadzenia sporu zbiorowego i strajku z podmiotem odpowiedzialnym za politykę płacową i warunki pracy w danym przedsiębiorstwie. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych bardzo wąsko zdefiniowała pojęcie pracodawcy. W obecnym stanie prawnym wiele organizacji związkowych ma problemy z prowadzeniem sporu zbiorowego w zakładzie pracy, ponieważ ich pracodawca jest ograniczony w zakresie podejmowania decyzji, która leży w gestii podmiotu nadrzędnego. Tym samym zdaniem OPZZ niezbędnym jest wprowadzenie nowej definicji pracodawcy umożliwiającej prowadzenie sporu zbiorowego z rzeczywistym pracodawcą, który w szczególności rozstrzyga o środkach na wynagrodzenia osób zatrudnionych oraz podejmuje inne istotne decyzje w sferze praw i interesów pracowniczych.